De financiële vergoeding voor zorgmedewerkers met long covid wordt toch verhoogd. De groep die al in aanmerking kwam voor een bedrag van 15.000 euro krijgt een aanvulling van 9010 euro. Het totale bedrag komt dus uit op 24.010, schrijft demissionair minister Helder van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) aan de Tweede Kamer.

Nu krijgen maar 425 zorgmedewerkers een financiële vergoeding, maar deze groep wordt uitgebreid. Niet alleen zorgmedewerkers die in de eerste coronagolf (van maart tot juni 2020) ziek werden krijgen een vergoeding. De regeling gaat ook gelden voor zorgpersoneel dat long covid opliep tussen juli en eind december 2020. Het is nog niet duidelijk hoe groot deze groep is.

De minister komt tegemoet aan een eis van een meerderheid van de Tweede Kamer van januari dit jaar. De Kamer vindt dat het kabinet ruimhartiger moet zijn voor zorgmedewerkers die hard hebben doorgewerkt in de tijd dat er ook nog nauwelijks mondkapjes voorhanden waren en toen chronisch ziek zijn geworden.

Onvoldoende

Ook de vakbonden hebben zich ingezet voor een betere financiële regeling en zijn in februari 2023 ook naar de rechter gestapt. De vakbonden vinden dat de staat medisch personeel onvoldoende heeft beschermd in het eerste jaar van de coronaepidemie.

Minister Helder heeft een paar maanden nodig gehad om tegemoet te komen aan de wens van de Kamer en geld te vinden. Ze zegt het "heel spijtig" te vinden dat sommige zorgmedewerkers ook hun "geliefde baan" in de zorg zijn verloren. De financiële vergoeding is bedoeld "als een gebaar ter erkenning van het ontstane leed", aldus de minister.

Het extra geld en de tegemoetkoming voor de nieuwe groep zorgmedewerkers met long covid kan niet meteen worden overgemaakt. Het verwerken van nieuwe aanvragen vergt voorbereidingstijd. De minister hoopt dat voor de zomer geregeld te hebben.

De Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) heeft vanmiddag in Franeker een explosief gevonden. Het explosief werd gevonden in de buurt van het Kaatsmuseum, waar vannacht een plofkraak was.

De plofkraak was rond 03.30 uur. De geldautomaat die doelwit was, zat aan de buitengevel van het pand van het Kaatsmuseum, dat volledig is gewijd aan de Friese sport.

Volgens omwonenden klonk er een enorme knal. "De alarmlichten van allemaal auto's gingen af. Ik dacht: dit is geen vuurwerk", zei een bewoner vanochtend. Door de explosie werd de geldautomaat uit de muur geblazen en raakte de gevel flink beschadigd.

Explosief gevonden bij scooter

In het onderzoek naar de plofkraak werd rond 15.30 uur het explosief gevonden in de Pim Mulierstraat, op enkele minuten afstand van het museum. De EOD heeft het explosief inmiddels veiliggesteld en meegenomen, meldt Omrop Fryslân.

"Uit onderzoek moet nog blijken of er een verband is met de plofkraak", aldus de politie. Volgens de politie lag het explosief bij een scooter. De EOD was vanochtend al bij het museum voor onderzoek. De daders zijn voortvluchtig. Het is volgens de politie onduidelijk of ze iets buit hebben buitgemaakt.

Voorzitter Bram Bonnema van het Kaatsmuseum ging vannacht meteen naar het museum toe. "Dit is zinloze vernieling", zei hij toen. "Achter de geldautomaat zit een vitrine met kaatsprijzen. Ik maak me grote zorgen om hoe het er van binnen uitziet." Het Kaatsmuseum is het oudste sportmuseum van Nederland.

Lange tijd mocht de voorzitter het pand niet in, maar nadat het politieonderzoek was afgerond mocht hij naar binnen. "De tranen sprongen in mijn ogen", zei hij.

Eerder dacht Bonnema nog dat het museum een paar dagen dicht zou zijn, maar nu denkt hij dat het wel weken duurt.

Ieder jaar wordt bij ongeveer tien mensen in Nederland de neus geamputeerd vanwege kanker. Doorgaans krijgt dat niet veel bekendheid, maar nu presentatrice Dieuwertje Blok ermee naar buiten komt dat ook zij zo'n ingreep moet ondergaan, maakt dat veel los. Lotgenoten weten hoe groot de impact van de operatie is, maar ook dat je met een prothese de draad weer op kunt pakken.

Toen Blok hoorde dat er misschien een deel van haar neus af moest, werd ze overvallen door sombere gedachten. "Als dat moet, dan weet ik eigenlijk niet of ik nog wil leven", vertelt ze in de Volkskrant. "Niet dramatisch, maar meer van: oké, ik heb 66 jaar een leuk leven gehad en ik weet niet of de rest van mijn leven nog genoeg kwaliteit heeft als ik zo door moet."

Inmiddels heeft de presentatrice zich verzoend met de noodzaak van de operatie en heeft ze zich voorgenomen het beste ervan te maken. Daarvoor heeft ze via een patiëntenvereniging contact gezocht met een lotgenoot, Jomaro Kooke. "Ze wilde weten wat haar te wachten staat. Daar kunnen we antwoord op geven. Niet op medische vragen, daar is de arts voor."

Kooke onderging dezelfde operatie in 2020 en hij herinnert zich de schok toen hij hoorde dat hij zijn neus zou verliezen:

Zijn eigen verhaal begon met een puistje aan de binnenkant van zijn neus. "Geen enkele zalf hielp. Toen kwam ik bij de KNO-arts terecht en die zei dat het kanker kon zijn." Er volgden 27 bestralingsbehandelingen, maar de tumor werd niet kleiner. Uiteindelijk kon alleen een neusamputatie uitzaaiingen nog voorkomen.

"Het is mogelijk om weer prettig door het leven te gaan, maar je hebt tijd nodig om het te laten bezinken", zegt hij nu tegen de NOS.

Kooke krijgt iedere drie maanden een nieuwe neusprothese, omdat die slijt door de lijm waarmee hij wordt opgeplakt. "Er zijn ook magneetneuzen, die gaan langer mee, maar daarvoor moet je een implantaat hebben in je bovenkaak."

Van zijn prothese is bijna niets te zien. "Maar ik voel hem de hele dag zitten. Zoenen is niet meer zoals het was, want mijn bovenlip staat zo strak. Omdat het geplat is daarboven, beweegt de bovenlip niet lekker mee."

Ruiken en ademen is geen probleem. Vliegen ook niet en zwemmen lukt ook wel, zolang hij niet onder water gaat. "Dan loop je gelijk vol, want hij is niet dicht te knijpen. Dus het verandert wel wat in je leven, maar het zijn wel dingen waar je mee kan leren omgaan. Dat kost voor de een meer tijd dan voor de ander."

Petra Verdouw van de Patiëntenvereniging Hoofd-Hals (PVHH) heeft jarenlang veel patiënten geholpen en ziet hoe ingrijpend het is. "Enorm impactvol. Dat geldt eigenlijk voor alle vormen van hoofd-halskanker. Zo'n operatie doet wat met je uiterlijk. Dat krijg je erbij, naast de angst die je bij kanker ook hebt: blijf ik wel leven?"

Wat betreft Verdouw zou in een perfecte wereld het uiterlijke aspect van een neusamputatie helemaal niet moeten meetellen, niet voor de persoon zelf en niet voor de buitenwereld. "Iedereen zou blij en trots moeten zijn dat iemand het heeft overleefd. We leven in een maatschappij waarin uiterlijk heel belangrijk is, maar dat zou niet zo moeten zijn."

Huis-, tuin- en keukenkwaaltje

Ze heeft ervaren dat niet iedereen die dit overkomt er hetzelfde mee omgaat. "Er is een groep mensen met wie het prima gaat, die doorgaan met leven. Maar er is ook een groep die zich alleen voelt. Juist die mensen halen ontzettend veel steun uit lotgenotencontact. Eindelijk is er iemand die me begrijpt, hoor ik vaak."

De patiëntenvereniging doet overigens meer dan lotgenoten met elkaar in contact brengen. Zo is er bijvoorbeeld een voorlichtingscampagne om mensen te manen op tijd naar de huisarts te gaan als iets ogenschijnlijk kleins niet overgaat.

"Het begint altijd met een huis-, tuin- en keukenkwaaltje, een wondje, een knobbeltje op de neus. Wij roepen mensen op: als zoiets na drie weken niet weggaat, ga dan naar een arts. Hoe sneller je erbij bent, hoe beter."

De ziekenhuiszorg in Nederland dreigt de komende jaren vast te lopen, omdat er steeds meer patiënten zijn die meerdere ziektes tegelijk hebben. Gebrekkige samenwerking tussen medisch specialisten onderling, de snelle vergrijzing van de bevolking en de complexe financiering van het zorgsysteem versterken deze tendens.

Artsen werken nu aan oplossingen, maar de uitvoering daarvan stuit op bureaucratische obstakels. De impasse leidt tot versnipperde zorg en kan calamiteiten veroorzaken, bijvoorbeeld door medicatiefouten.

Dat blijkt uit een inventarisatie van de gezamenlijke onderzoeksredactie van de NOS en Nieuwsuur, die daarvoor sprak met zeven wetenschappelijke beroepsverenigingen van medisch specialisten, artsen en hoogleraren.

De conclusie is dat met name de demografische verandering van de bevolking tot en met 2040 leidt tot een overweldiging van het huidige ziekenhuissysteem. Nu hebben al 5,7 miljoen mensen twee of meer chronische aandoeningen. In 2040 zullen dat er 6,6 miljoen zijn, stelt de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid.

Het grootste deel van die patiënten zal bij ziekenhuizen aankloppen. Het gaat vaak om ouderen die meerdere ziektes tegelijk hebben. Nog niet gepubliceerde cijfers van de Noordwest Ziekenhuisgroep in Alkmaar die de onderzoeksgroep inzag, bevestigen het groeiend beslag dat patiënten met meerdere ziektes leggen op de zorgcapaciteit.

Uit eerder onderzoek van de NOS en Nieuwsuur bleek al dat de zorg structureel dreigt vast te lopen doordat patiënten onnodig in het ziekenhuis terechtkomen. De onderzoeksredactie heeft nu uitgezocht of ziekenhuizen de verwachte toestroom van patiënten met meerdere ziekten, die wél in het ziekenhuis thuishoren, aankunnen. Ook daar blijkt het systeem niet meer op toegerust.

"De zorg is nu ingericht op de behandeling van één specifieke ziekte", zegt hoogleraar interne geneeskunde Barbara van Munster. "En de specialist is opgeleid om die behandeling zo goed mogelijk te doen."

De financiering van de zorg houdt deze werkwijze volgens Van Munster in stand. Het systeem is ingesteld op de bekostiging van behandelingen van één ziekte zoals kanker, waar 'multidisciplinaire overleggen' wel gefinancierd zijn, maar niet op patiënten met meerdere aandoeningen.

Dit vormt een tikkende tijdbom onder de toegankelijkheid van ziekenhuiszorg. Want juist deze zieken zullen de komende jaren de meest voorkomende ziekenhuispatiënt worden. "De huisarts behandelt een groot deel van de aandoeningen", zegt Van Munster. "Maar als men meerdere aandoeningen heeft, en ik bedoel drie, vier, vijf, dan komen ze in het ziekenhuis terecht."

Aanslag op ziekenhuiscapaciteit

Bij de Noordwest Ziekenhuisgroep in Alkmaar heeft arts-onderzoeker Ursula de Ruijter inzichtelijk gemaakt hoeveel beslag zo'n type patiënt legt op de totale capaciteit van een ziekenhuis. Van de 140.000 patiënten die in 2019 een polikliniek in Alkmaar bezochten, had slechts een kwart van hen meerdere ziekten tegelijkertijd. Maar bijna de helft van alle consulten ging op aan deze groep. Volgens hoogleraar Van Munster is deze casus representatief voor de rest van Nederland.

In deze video laat Ursula de Ruijter zien hoeveel capaciteit nodig is voor één patiënt met meerdere aandoeningen.

Voorbeelden van samenwerking tussen artsen bij patiënten met meervoudige problemen zijn gering, maar bestaan wel. In het Jeroen Bosch Ziekenhuis in Den Bosch maken internisten, klinisch geriaters, longartsen en cardiologen elke ochtend op een speciale afdeling gezamenlijk een behandelplan voor complexe patiënten.

Ook hier spelen financieringsproblemen, maar die zijn tijdelijk opgelost omdat de vakgroepen van deze medisch specialisten een deel van hun budget hebben ingeleverd. Daardoor konden specifiek opgeleide artsen aan de slag om patiënten juist breder te onderzoeken en de dagelijkse overleggen tussen specialisten te begeleiden.

Succesvol alternatief

Klinisch geriater Esther Cornegé toont een wetenschappelijke publicatie met de resultaten. "De opnameduur is twee dagen korter en de patiënttevredenheid is ook erg goed. Daarnaast bezoeken patiënten minder artsen omdat door de samenwerking het aantal onderlinge verwijzingen is gehalveerd."

Dit programma landelijk invoeren blijkt echter lastig. Cornegé ondervindt in haar rol als voorzitter van de beroepsvereniging voor klinisch geriaters veel terughoudendheid bij zorgbestuurders en zorgverzekeraars. Financieel vindt men het riskant.

Niet alleen financiering is een obstakel. "Je merkt aan alles dat het huidige denken nog heel erg ziektegericht is, waarbij er onvoldoende aandacht is voor het feit dat een steeds groter deel van de bevolking meer dan één ziekte heeft", zegt Robin Peeters, hoofd interne geneeskunde Erasmus MC en eveneens pleitbezorger van samenwerking.

Die blinde vlek is ook zichtbaar in het Integraal Zorgakkoord, in wezen de blauwdruk voor hoe de toekomstige Nederlandse zorg moet worden ingericht. Maar de patiënten die lijden aan meerdere ziekten worden slechts drie keer zijdelings genoemd. Afspraken over betere samenwerking tussen medisch specialisten zijn geen thema.

Peeters ervaart als voorzitter van de Nederlandse Internisten Vereniging hoe gebrek aan aandacht steun in de weg staat. Al vijf jaar probeert hij bij de Nederlandse Zorgautoriteit en Zorgverzekeraars Nederland (ZN) financiering te regelen om tot een betere samenwerking tussen medisch specialisten te komen. Zonder vergoedingen kunnen de overleggen voor ziekenhuizen financieel niet uit.

Verspilde tijd

Voordat verzekeraars zulk overleg vergoeden, willen zij zwart op wit zien dat de gesprekken nut hebben. Daar wil Peeters pilots voor opzetten, maar hij ervaart bij de zorgverzekeraars weinig bereidheid tot hulp. Die spreken dat tegen en stellen dat het aan Peeters is om met een concreet onderzoeksplan te komen. "Dit plan hebben we nog niet ontvangen."

"Zo verspillen we met z'n allen kostbare tijd", zegt Peeters. "Een compleet uitgewerkte business case is een utopie in deze fase." Vanwege het dreigende zorginfarct benadrukt hij de urgentie om nu te testen wat wel of niet werkt. "We moeten dit nu echt samen oppakken. Het zorgstelsel barst bijna uit zijn voegen, dus we kunnen ons niet permitteren af te wachten tot we de getallen hebben."

Tegen de verwachting in is het vandaag redelijk rustig gebleven op de Nederlandse wegen. Vanwege het begin van de meivakantie verwachtte de ANWB grote drukte, maar die bleef uit. Mogelijk vieren vakantiegangers morgen eerst nog Koningsdag voordat ze vertrekken.

Volgens een woordvoerder van de ANWB leek het vandaag op een "reguliere vrijdagspits" en is het hoogtepunt alweer achter de rug. "Misschien hebben mensen rekening gehouden met de voorspelde drukte."

De meivakantie duurt dit jaar op alle scholen van zaterdag 27 april tot en met zondag 5 mei. Voor veel Nederlanders is de maand mei een populaire periode om op vakantie te gaan; het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen (NBTC) berekende dat ongeveer een op de vijf Nederlanders van plan is om weg te gaan.